تکرر ادرار چیست؟ + علائم و درمان سریع خانگی

‏تکرر ادرار یک مشکل شایع در بین اکثر زنان و سالمندان است که بر کیفیت زندگی افراد تاثیر می‌گذارد. در این حالت، فرد نیاز به تخلیه مکرر و غیرطبیعی مثانه را احساس می‌کند. این مشکل حتی می‌تواند چرخه خواب را مختل کرده و فعالیت‌های روزمره را با چالش مواجه سازد.

اگرچه این مشکل، خود یک بیماری نیست، اما می‌تواند نشانه وجود یک مشکل اساسی باشد؛ از این رو، تشخیص دقیق علت آن بسیار حائز اهمیت است.

‏تکرار ادرار زمانی رخ می‌دهد که فرد بیش از ۸ بار در روز یا بیشتر از ۲ بار در شب ادرار کند. علل متعددی از جمله عفونت‌های دستگاه ادراری، دیابت، اختلالات پروستات، مشکلات کلیوی و اضطراب می‌توانند منجر به این وضعیت شوند.

درمان تکرر ادرار بستگی به علت آن دارد و می‌تواند شامل درمان‌های دارویی، تغییر سبک زندگی و در موارد خاص، جراحی باشد. در این قسمت از مقاله ساختمان پزشکان با ما همراه باشید، تا اطلاعات ارزشمندی درباره تکرر ادرار، بدست آورید.

تکرر ادرار چیست؟

‏آیا شما هم مدام احساس می‌کنید که باید به دستشویی بروید؟ ادرار بیش از حد، یک وضعیت رایج است که می‌تواند زندگی روزمره را مختل کند. اما چه چیزی باعث این مشکل می‌شود؟

‏ادرار راهی است که بدن از طریق آن مواد زاید و سموم را دفع می‌کند. این مایع در مثانه جمع می‌شود تا زمانی که بدن نیاز به تخلیه آن را احساس کند. کلیه‌ها نقش کلیدی در این فرآیند فیلتراسیون دارند.

‏اگر شما بیش از 8 بار در روز یا بیشتر از 2 بار در شب احساس نیاز به ادرار کردن داشته باشید، به احتمال زیاد با تکرر ادرار مواجه هستید. این وضعیت با بی‌اختیاری ادرار که نشت غیرارادی ادرار است، متفاوت می‌باشد.

‏علل متعددی می‌توانند منجر به تکرر ادرار شوند، از جمله عفونت‌های دستگاه ادراری، دیابت، اختلالات پروستات، مشکلات کلیوی و حتی استرس و اضطراب که در ادامه به طور مفصل در این باره توضیح می‌دهیم؛ بنابراین مهم است که علت ریشه‌ای آن شناسایی شود.

‏درمان تکرر ادرار بسته به علت آن متفاوت است و می‌تواند شامل داروها، تغییر سبک زندگی یا در موارد خاص، جراحی باشد. با این حال، عدم درمان این مشکل می‌تواند منجر به عوارض جدی‌تری مانند عفونت‌های مزمن شود.

علائم تکرر ادرار چیست؟

‏تکرر ادرار یک وضعیت نگران‌کننده است که می‌تواند نشانه مشکلات جدی‌تر باشد. اگرچه تعریف دقیقی از آن وجود ندارد، اما به طور کلی، اصلی ترین علائم آن، نیاز به تخلیه ادرار بیش از 8 بار در روز یا بیش از 2 بار در شب به عنوان تکرر ادرار در نظر گرفته می‌شود.

این وضعیت می‌تواند با علائم دیگری همچون فوریت ادرار، بی‌اختیاری و نشت ادرار و شب‌ادراری همراه باشد. در حالت عادی، تخلیه ادرار نباید با درد یا ناراحتی همراه باشد. اگر چنین علائمی مانند سوزش، وجود خون در ادرار، تب، لرز یا تهوع را تجربه می‌کنید، احتمالاً با عفونت دستگاه ادراری مواجه هستید که نیازمند درمان فوری است.

‏مشکلات مربوط به مثانه، پروستات و ضعف عضلات کف لگن نیز می‌توانند منجر به ادرار مکرر دردناک و خونی شوند. در برخی موارد نادر، تکرر ادرار می‌تواند یکی از نشانه‌های اولیه یا پیشرفته سرطان تخمدان باشد. بیماری‌های مزمنی مانند دیابت نیز گاهی با تغییر در رنگ یا بوی ادرار همراه هستند.

علت تکرر ادرار چیست؟

‏تکرر ادرار در واقع، نوعی پدیده‌ای پیچیده در بدن فرد بوده که می‌تواند ریشه در اختلالات مختلف سیستم‌های بدن داشته باشد. در برخی موارد، عادات سبک زندگی مانند مصرف زیاد مایعات، به ویژه نوشیدنی‌های حاوی کافئین یا الکل، می‌تواند منجر به افزایش نیاز به ادرار کردن شود.

نوشیدن مایعات فراوان در شب نیز ممکن است چرخه خواب را با تکرر ادرار مختل کند. با این حال، ادرار مکرر، گاهی نشانه وجود مشکلات جدی‌تری در بدن است؛ از جمله:

• بیماری‌های کلیوی
• اختلالات مجاری ادراری
• مشکلات مثانه
• دیابت
• بارداری
• اختلالات پروستات
• اضطراب
• مصرف برخی داروها مانند دیورتیک‌ها
• سکته مغزی
• عفونت‌های ادرار
• تومورها
• سیستیت بینابینی
• سندرم مثانه بیش‌فعال
• سرطان مثانه
• سنگ‌های ادراری
• بی‌اختیاری ادرار
• تنگی مجرا
• پرتودرمانی لگن
• دیورتیکولیت روده
• عفونت‌های مقاربتی

رایج ترین علل تکرر ادرار در زنان

‏زنان بیشتر در معرض خطر ابتلا به عفونت‌های دستگاه ادراری و در نتیجه تکرر ادرار هستند. این امر به دلیل ساختار آناتومیکی آن‌هاست که مجرای ادرار کوتاه تری دارند. این فاصله کوتاه باعث شده تا باکتری‌ها راحت تر به مجاری ادراری راه یابند و آلودگی ایجاد کنند.

‏عوامل خطر دیگری نیز برای عفونت ادراری در زنان وجود دارد؛ مانند تحریک و التهاب واژن، بهداشت نامناسب پس از دفع و رابطه جنسی که می‌تواند باکتری‌ها را به داخل سیستم ادراری منتقل کند.

بارداری، فیبروم‌ها، کاهش استروژن در یائسگی و سرطان تخمدان نیز از جمله شرایطی هستند که خطر تکرر ادرار را در زنان افزایش می‌دهند. با توجه به این عوامل خطر، زنان باید به ویژه مراقب علائم احتمالی عفونت دستگاه ادراری مانند سوزش، درد یا ادرار مکرر باشند.

طبق تحقیقاتی که در آمریکا انجام شده، به گزارش مجله اورولوژی آمریکایی، 40 درصد از زنان آمریکایی، مشکل مثانه بیش از حد فعال را دارند که همین مورد هم می‌تواند از رایج‌ترین علل ادرار مکرر در زنان، باشد.

رایج ترین علت تکرر ادرار در مردان

‏تکرر ادرار، یکی از شایع‌ترین مشکلات سیستم ادراری در میان مردان میانسال و مسن است که می‌تواند، ریشه در اختلالات مرتبط با پروستات داشته باشد.

پروستات، یک غده کوچک به اندازه یک گردو است که در پایین مثانه و اطراف مجرای ادرار در مردان قرار دارد؛ هرگونه تغییر در اندازه یا شکل این غده می‌تواند، بر عملکرد سیستم ادراری تأثیر بگذارد.

‏یکی از شایع‌ترین علل ادرار زیاد در مردان، بزرگی خوش‌خیم پروستات یا BPH است. در این شرایط، پروستات به تدریج بزرگ‌تر شده و فشار بیشتری را بر مثانه و مجرای ادرار وارد می‌کند. این امر می‌تواند منجر به احساس دفعات بیشتر برای ادرار کردن، نشت ادرار و دیگر مشکلات شود.

‏پروستاتیت یا التهاب پروستات، معمولاً ناشی از عفونت باکتریایی، نیز می‌تواند با علائم مشابهی مانند تکرر ادرار، سوزش و درد همراه باشد. سرطان پروستات یک بیماری جدی‌تر است که در مراحل پیشرفته می‌تواند بر عملکرد سیستم ادراری تأثیر بگذارد و علائمی مانند تکرر ادرار را ایجاد کند.

رایج ترین علت تکرر ادرار در کودکان

‏تکرر ادرار در کودکان هم می‌تواند نشانه وجود یک مشکل اساسی باشد؛ بنابراین نباید آن را نادیده گرفت. اگر کودک بالای 5 سال، بیش از 8 بار در روز ادرار می‌کند، این امر به عنوان ادرار بیش از حد در نظر گرفته می‌شود. گرچه همیشه دلیل نگران‌کننده‌ای وجود ندارد؛ زیرا مجاری ادراری کودکان هم کوتاه است.

‏در هنگام مراجعه به پزشک، داشتن یک گزارش از عادات دفع و رژیم غذایی کودک می‌تواند کمک کننده باشد. پزشک سؤالاتی درباره الگوی ادرار کودک، از جمله تعداد دفعات، حجم ادرار، نیاز به ادرار کردن در شب و هرگونه تغییر در عادات دفع پس از ترک پوشک خواهد پرسید. همچنین معاینه فیزیکی و آزمایش ادرار برای رد کردن عفونت یا بیماری‌هایی مانند دیابت انجام خواهد شد.

‏اگر با این اقدامات، علت تکرر ادرار مشخص نشد، پزشک ممکن است کودک را به متخصص کلیه و مجاری ادراری (نفرولوژیست) یا اورولوژیست اطفال ارجاع دهد تا از نظر ساختار مثانه و مشکلات کلیوی بررسی شود.

‏گاهی اوقات هم، تکرر ادرار در کودکان ممکن است، به دلیل مصرف بیش از حد مایعات یا یبوست باشد. اما در برخی موارد، این مشکل می‌تواند نشانه وجود اختلالات جدی‌تری باشد که نیاز به درمان دارند. از جمله علل اصلی تکرر ادرار در کودکان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. اختلالات تخلیه مثانه: گاهی کودکان به دلیل عجله برای بازگشت به بازی، مثانه را به طور کامل تخلیه نمی‌کنند که می‌تواند منجر به تکرر ادرار شود.
2. عفونت‌های ناحیه تناسلی: ولوواژینیت (التهاب واژن) در دختران و بالانیت (التهاب آلت تناسلی) در پسران می‌تواند با ادرار مکرر، همراه باشد.
3. دیابت نوع 1 (دیابت جوانان): این بیماری با افزایش قند خون، کتون‌های ادراری و تشنگی مداوم همراه است که می‌تواند منجر به ادرار مکرر شود.
4. عفونت‌های دستگاه ادراری: کودکان مبتلا به عفونت ادراری علاوه بر تکرر ادرار، ممکن است تب، درد، سوزش و ادرار کدر یا خونی داشته باشند.
5. پولاکیوریا (سندرم ادرار روزانه): در این اختلال، کودکان هر 10 تا 30 دقیقه یک بار احساس نیاز به ادرار کردن می‌کنند که می‌تواند، ناشی از استرس یا علل نامشخص باشد.
6. دیابت بی‌مزه: این اختلال نادر ناشی از کمبود هورمون آنتی‌دیورتیک است که در این صورت، کلیه‌ها نمی‌توانند آب اضافی بدن را جذب و دفع کنند و در نتیجه به تکرر ادرار، منجر می‌شود.

درمان سریع تکرر ادرار در زنان

معمولا همه‌ی زنان، مشکلات شایعی مثل تکرر ادرار را تجربه کرده‌اند که ممکن است علل مختلفی داشته باشد. در صورت ادرار بیش از حد، بانوان می‌توانند روش‌های خانگی که سریعا علائم را تسکین می‌دهد، به کار گیرند.

• مصرف آب بیشتر
• استفاده از کمپرس گرم در قسمت پایین شکم
• کاهش مصرف قهوه، الکل و نوشیدنی گازدار
• مصرف عصاره کرنبری
• مصرف دمنوش‌های آرام بخشی همچون زنجبیل، بابونه یا آویشن.
• تمرینات کگل

معمولا پزشک، پس از معاینه در صورت داشتن عفونت، آنتی بیوتیک‌ها را تجویز می‌کند؛ داروهایی مثل آنتی کولینرژیک، آنتی دی پرسانت و قرص‌های ضدالتهاب غیر استروئیدی.

البته روش‌های دائمی‌تر مانند تزریق بوتاکس، نصب پساری، انجام لیزر آر اف واژن، پلاسما و در نهایت جراحی، در صورت داشتن افتادگی شدید رحم و واژن و بی اختیاری ادرار، توسط پزشک انجام می‌شود.

درمان سریع تکرر ادرار در مردان

برای درمان تکرر ادرار در مردان، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا علت آن مشخص شود، اگر روش‌های خانگی کافی نباشد، لازم است پزشک آزمایشات لازم را انجام داده تا دارو تجویز کند.

آقایان هم بهتر است قبل از خواب، مایعات مصرف نکنند، مصرف کافئین و الکل را محدود کرده و فعالیت‌های ورزشی مثل کگل را انجام دهند.

درمان خانگی تکرر ادرار

در روش درمان خانگی تکرر ادرار توصیه می‌شود، مرکبات و مواد غذایی که ادرار آور هستند، کمتر مصرف شود، از طرفی با ورزش، عضلات و ماهیچه‌های مثانه و مجاری ادراری را تقویت نمایید. یکی دیگر از درمان‌های خانگی، مصرف مواد غذایی با طبع گرم است.

مثلا بهتر است از دارچین، زنجبیل، عسل یا آجیل استفاده کنید تا بدن گرم شود. همچنین مصرف سرکه سیب به دلیل خواص آنتی باکتریالی، برای درمان تکرر ادرار مفید است. استفاده از ماست پروبیوتیک، به دلیل افزایش باکتریهای خوب، توصیه می‌شود.

بهترین دمنوش برای درمان تکرر ادرار چیست؟

مصرف دمنوش‌ها، یکی از راه‌های اصلی خانگی برای درمان تکرر ادرار است. بهترین دمنوش برای درمان این مشکل، جوشانده بابونه است. بابونه خاصیت آرام بخش داشته و با خواص ضدقارچ و باکتری، تکرر ادرار ناشی از عفونت را درمان می‌کند.

دمنوش پونه کوهی، دمنوش دارچین، دمنوش زنجبیل، دمنوش ترکیبی بذر چمن و بوسرل و مورد، دمنوش لیمو و چای سبز به دلیل دارا بودن آنتی اکسیدان فراوان، سبب کاهش استرس شده و به سلامت مثانه کمک می‌کند.

بهترین قرص تکرر ادرار کدام است؟

قرص‌هایی مانند داریفناسین، جز داروهای ضداسپاسم بوده که با شل کردن عضلات مثانه، سبب کاهش نشت ادرار و توانایی در کنترل ادرار می‌شود. قرص میرابگرون با کاهش احساس ادرار، جهت درمان ادرار مکرر و شب ادراری استفاده می‌شود. از دیگر قرص‌هایی که در این زمینه کمک کننده هستند، می‌توان موارد زیر را نام برد:

• تروسپیوم
• اکسی بوتینین یا دیتروپان
• اکسی ترول
• وزیکر
• تولترودین

بهترین ورزش برای درمان تکرر ادرار چیست؟

بهترین ورزشی که برای درمان تکرر ادرار انجام می‌شود، ورزش کگل است. به این صورت که دراز کش یا نشسته عضلات لگن و واژن خود را سفت کنید؛ به گونه‌ای که جلوی ادرار خود را نگه می‌دارید. 5 ثانیه عضلات را منقبض کرده و سپس در حالت عادی قرار بگیرید.

این حرکت را هر چقدر که بیشتر انجام دهید، عضلات کف لگنات هم، سریعتر ترمیم یافته و تکرر ادرار کاهش می‌یابد. بهتر است در روز 3 ست 10 تایی، کگل را انجام دهید.

تمرین مثانه هم مانند کگل، از دیگر روش‌های درمانی تکرر ادرار می‌باشد. تمرین مثانه به این صورت است که، شما باید جلوی ادرار خود را به مدت 10 ثانیه نگه دارید.

‏تمرین پل زدن باسن هم از ورش‌های مناسب برای رفع این مشکل است؛ به این منظور، به پشت دراز بکشید و زانوها را خم کرده، باسن را از زمین بلند کرده و عضلات کف لگن را منقبض کنید.

می‌توانید کف پاها را به زمین بچسبانید یا در همان حالت برای 2 تا چند ثانیه نگه دارید؛ سپس به آرامی به حالت استراحت بازگردید. این تمرین را در 3 ست 10 تایی تکرار کنید.

‏برای تمرین سگ پرنده، در وضعیت چهاردست و پا قرار بگیرید. دست و پای مخالف را از زمین بلند کرده و در حالت کشیده برای 2 ثانیه نگه دارید؛ سپس به حالت استراحت اولیه بازگردید؛ همین حرکت را برای دست و پای دیگر تکرار کنید. این تمرین را هر روز در 3 ست 10 تایی انجام دهید.

عوارض تکرر ادرار چیست؟

اگر به تکرر ادرار مبتلا باشید، قطعا با یکی از بزرگترین عوارض آن، یعنی دستشویی رفتن‌های مکرر، روبرو خواهید شد که این مشکل در شب بیشتر است و باعث بیخوابی‌های شبانه می‌شود.

در برخی اوقات از عوارض جدی‌تر این مشکل می‌توان به درد و سوزش در هنگام ادرار، از دست دادن کنترل مثانه، بی‌اختیاری ادرار، درد پهلو و کلیه، نشتی ادرار و کثیف شدن لباس، اشاره داشت.

چگونه از تکرر ادرار پیشگیری کنیم؟

‏داشتن یک رژیم غذایی متعادل و سبک زندگی فعال در مدیریت ادرار مکرر، کمک کننده است؛ از طرفی،  محدود کردن یا قطع مصرف برخی مواد غذایی و نوشیدنی‌ها که می‌توانند مثانه را تحریک کرده یا اثر ادرارآور داشته باشند، می‌تواند مفید باشد؛ از جمله این موارد عبارتند از: الکل، کافئین، شکلات، غذاهای پرادویه و شیرین‌کننده‌های مصنوعی.

‏افزودن میان‌وعده‌های پرفیبر به رژیم غذایی نیز می‌تواند در پیشگیری از یبوست که خود یک عامل تشدیدکننده تکرر ادرار است، مؤثر باشد. یبوست می‌تواند به صورت غیرمستقیم از طریق فشار بر مثانه یا مجرای ادرار، جریان طبیعی ادرار را مختل کند.

‏علاوه بر تغییرات رژیم غذایی، حفظ یک سبک زندگی فعال با انجام منظم ورزش‌های ملایم نیز می‌تواند باعث تنظیم عملکرد سیستم ادراری شود. ورزش‌های مناسب شامل پیاده‌روی، شنا و یوگا هستند که می‌توانند به تقویت عضلات کف لگن نیز کمک کنند.

‏در کنار این اقدامات، نوشیدن مقادیر کافی آب و محدود کردن مصرف مایعات چند ساعت قبل از خواب نیز می‌تواند در کنترل تکرر ادرار شبانه مفید باشد.

برای درمان تکرر ادرار به چه دکتر مراجعه کنیم؟

بسته به علائمی که در حین تکرر ادرار وجود دارد، می‌توان به پزشک زنان یا متخصص کلیه و مجاری ادراری، نفرولوژیست یا فوق تخصص اورولوژی مراجعه کرد.

مطلب پیشنهادی: معرفی بهترین دکتر اورولوژی در تهران 

جمع بندی و سوالات متداول

‏تکرر ادرار به معنای نیاز به دفع ادرار بیش از حد معمول است. میزان طبیعی دفع ادرار برای افراد بزرگسال معمولاً بین 4 تا 10 بار در روز است، اما این میزان بسته به فرد متفاوت است. با این حال، اگر فردی با مصرف 2 لیتر آب در روز، بیش از 7 بار ادرار کند، احتمالاً دچار تکرر ادرار است.

‏علل متعددی می‌توان منجر به تکرر ادرار شود، از جمله عفونت‌های دستگاه ادراری، مصرف برخی داروها، آسیب‌های عصبی یا سایر بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، مشکلات پروستات یا اختلالات مثانه.

‏روش‌های درمانی برای تکرر ادرار بسته به علت آن متفاوت است. در برخی موارد، اصلاح سبک زندگی مانند کاهش مصرف نوشیدنی‌های محرک یا افزایش فعالیت بدنی می‌تواند کمک کننده باشد. در موارد دیگر، درمان با داروها یا در موارد شدیدتر، جراحی ممکن است لازم باشد.

برای درمان این مشکل، حتما روش‌های خانگی و ورزش‌ها را انجام داده و رژیم غذایی مناسبی داشته باشید.